De literaire hoek
Als het warm weer is en er is weinig nieuws, kun je er vergif op innemen dat er krantenartikelen verschijnen over botulisme en blauwalg. Vriest het twee nachten, dan is er altijd wel een krant die herinneringen ophaalt aan ’63. Het aantal nieuwgeborenen dat Reinier wordt genoemd stijgt drastisch en er wordt zelfs gefluisterd dat de ijsmeesters al bijeen geroepen zijn.
Soortgelijke wetmatigheden kom je ook tegen in schrijfcursussen. Vaak zijn het vragen: Hoelang is een kortverhaal? Wat rijmt er op herfst? Weet een alwetende verteller werkelijk alles? In elke cursus duikt ook steevast de vraag op: wat is literatuur?
Litera
Vaak verwacht de vraagsteller er nog antwoord op ook. Hij of zij is in de veronderstelling dat er een sluitende definitie is van het begrip ‘literatuur’. Nou is die definitie er wel, maar zelden is de vraagsteller tevreden met dat antwoord. Literatuur gaat terug op het Latijnse ‘litera’, wat ‘geschreven letter’ betekent. Dus dan is alles wat geschreven is literatuur.
Giphart
En toch, veel meer is er niet. Wat honderd jaar geleden literatuur was, is dat nu vaak niet meer. En tegelijk: veel van vroeger is toch nog steeds literatuur, en veel van nu niet. Ronald Giphart gaf kortgeleden in een interview een mooi antwoord op de vraag of het hem uitmaakt of hij literatuur schrijft of niet: ‘Och, ja, die scheiding, tussen de literaire hoek die zichzelf verschrikkelijk interessant vindt en al wat daarbuiten valt. Ik hoop dat ik in allebei zit.’
Onkruid
Er zijn geen literaire kenmerken om literatuur te onderscheiden van niet-literatuur. Dezelfde kenmerken komen voor bij beide teksten. Jonathan Culler, een literatuurtheoreticus, bedacht wel een mooie vergelijking. De wel/niet literatuur discussie vergeleek hij met het bepalen wat onkruid is of niet. In een rozentuin mag een roos blijven staan, in een kruidentuin moet ie wijken.